Suriye, Pazartesi günü Esad rejiminin sonuyla yeni bir döneme uyandı. 50 yıla aşkın süredir devam eden diktatörlük, 11 gün süren bir taarruzdan sonra son buldu.
Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif koalisyonunun hızla ilerleyişi, Orta Doğu’daki en büyük değişimlerden birini getirdi.
Esad’ın kaçışı, İran ve Rusya’nın Orta Doğu’daki etkisini büyük ölçüde zayıflattı. Rusya’nın Viyana büyükelçisi Mikhail Ulyanov, Telegram kanalından Esad ve ailesine sığınma hakkı tanındığını duyurdu. Dünya genelindeki hükümetler, Esad rejiminin çöküşünü kutladı.
ABD Başkanı Joe Biden, Suriye’nin riskli ve belirsiz bir döneme girdiğini söyledi. “Yıllardır ilk kez ne İran ne Rusya ne de Hizbullah burada etkili bir role sahip” dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron “barbarca rejim” olarak tasvir ettiği Esad rejiminin sonlanmasını kutladı.
Ancak HTŞ, ABD, Türkiye ve Birleşmiş Milletler tarafından hala terör örgütü olarak tanınıyor. Örgüt, uluslararası hükümetleri ve Suriye’deki azınlıkları güvence altına almak için imajını yumuşatma çabalarına rağmen bu statüsünü değiştiremedi.
JEOPOLİTİK DEĞİŞİM
Şam’ın düşüşü, İran’ın müttefiklerine silah sevkiyatını sınırlandırabilir ve Rusya’nın Akdeniz’deki askeri üslerini tehlikeye sokabilir. Esad rejimi, Suriye sınırı üzerinden İran’dan Lübnan’a, Hizbullah için silah ulaştırıyordu. İsrail, Suriye rejiminin çökmesinde “direkt rol oynadığını” söylemişti.
On yılı aşkın bir süredir Türkiye, Lübnan ve Ürdün’de yaşayan milyonlarca mülteci için eve dönüş umudu doğurdu. Ancak ülkenin yeniden inşası, isyancılar için büyük bir zorluk olmaya devam ediyor.
HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Colani, “Bu büyük zaferden sonra bölgede yeni bir tarih yazılıyor” diyerek halkı dayanışmaya çağırdı.
HAPİSHANELER BOŞALTILDI
Şam’daki Emevi Camii’nde toplanan büyük bir kalabalığa hitap eden Colani, Suriye’nin “İslam ümmeti için bir ışık” olacağını söyledi. Ancak ülkedeki yaralar henüz taze.
Suriye’deki hapishanelerden çıkartılan mahkumlara, HTŞ yönetiminde genel af sağlamıştı. Bu hapishanelerde kadınlar ve çocukların küçücük hücrelerde, 20 hatta bazen 50 kişi olarak kaldığı görüntüler yayınlandı. HTŞ militanları, halk tarafından alkış ve tezahüratlarla karşılanırken, her şehirde Esad ailesinin heykelleri yıkıldı.
Pazar günü, serbest bırakılan tutuklular, sevinçle sokaklara döküldü. Bazı aileler, yıllardır görmedikleri yakınlarına kavuşurken gözyaşlarına boğuldu.
İnsan hakları örgütleri, halen tutukluların bulunduğu düşünülen gizli yeraltı hücrelerini aramak için ekipler gönderdi. HTŞ’nin ülke çapında ilan ettiği sokağa çıkma yasağı, insanların evlerine dönmesine sebep oldu.
MEZHEPLER HASSAS NOKTA
Koalisyon güçleri, tam yetkiye sahip geçici bir yönetim kurmak için çalışmalarını sürdürüyor. Colani, ülkedeki farklı mezheplerle bir arada yaşamanın önemine vurgu yaptı.
Suriye’de, Sünni Müslüman çoğunluğun yanı sıra ülkede Hristiyanlar ve Aleviler de bulunuyor. İŞİD ve El-Kaide ile olan geçmiş bağlantılarıyla bilinen HTŞ’nin, yeni yönetimde getireceği olası icraatlar merak konusu.
Bu esnada ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı, Suriye’nin orta kesiminde bilinen IŞİD kamplarını hedef alan hava saldırıları düzenledi. Savunma Bakanı Lloyd Austin, Türkiye Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ile görüşerek sivillerin korunmasının önemini vurguladı.
Savaşın sona ermesi, Suriyelilere yeni bir umut getirdi. Ancak yıllarca süren yıkım sonrası ülkeyi yeniden inşa etmek, zaman ve olağanüstü bir çaba gerektirecek.
